چرا توجه به اجماع لندن برای آینده اقتصاد ایران ضروری است؟ | تحلیل انجمن مدیریت سبز ایران

در دهه‌ی سوم قرن بیست‌ویکم، جهان شاهد تحولی عمیق در اندیشه‌های اقتصادی است. انتشار کتاب «اجماع لندن: اصول اقتصادی برای قرن بیست‌ویکم» از سوی مدرسه اقتصاد و علوم سیاسی لندن (LSE) در سال ۲۰۲۵، نقطه‌عطفی در این جریان جهانی به شمار می‌آید. این اثر حاصل همکاری اندیشمندانی چون تیم بزلی، آندرس والسکو، دنی رودریک، فیلیپ آگیون و اولیویه بلانشار است و می‌کوشد تصویری تازه از نقش دولت، رفاه انسانی و تاب‌آوری اجتماعی در اقتصاد معاصر ارائه دهد.

به‌ویژه برای اقتصاد ایران، توجه به مفاهیم و آموزه‌های اجماع لندن نه به عنوان تقلید نظری، بلکه به عنوان درکی راهبردی از دگرگونی‌های اقتصادی جهان و بازتعریف جایگاه ملی در این منظومه اهمیت دارد. زیرا پنج اصل بنیادین این اجماع — یعنی رفاه انسانی، رشد فراگیر مکانی، دولت بیمه‌گر، سیاست مشارکتی، و ظرفیت نهادی دولت — دقیقاً به چالش‌هایی می‌پردازد که ایران نیز با آنها روبه‌رو است:

• نابرابری منطقه‌ای و تمرکز رشد در چند کلان‌شهر،

• شکنندگی معیشت در برابر شوک‌های اقتصادی و اقلیمی،

• ضعف در ظرفیت نهادی و اعتماد اجتماعی،

• و نیاز به تلفیق سیاست‌های اقتصادی با پایداری زیست‌محیطی.

از اجماع واشنگتن تا اجماع لندن: تغییر پارادایم جهانی

در اواخر قرن بیستم، «اجماع واشنگتن» بر اندیشه اقتصادی جهانی سایه انداخته بود؛ الگویی که بر خصوصی‌سازی، آزادسازی و کوچک‌سازی دولت تأکید داشت. اما در عمل، بسیاری از کشورها را با پیامدهایی چون نابرابری فزاینده، بحران زیست‌محیطی و فرسایش اعتماد اجتماعی مواجه کرد.

تجربه‌ی چهار دهه سیاست‌های نولیبرال نشان داد که رشد اقتصادی بدون ملاحظات انسانی و زیست‌محیطی، پایدار نیست. اکنون اندیشه‌ی «اجماع لندن» با محور قرار دادن انسان و رفاه اجتماعی، تلاش دارد تا پیوندی دوباره میان اقتصاد، سیاست و جامعه برقرار کند.

از نگاه انجمن مدیریت سبز ایران، این تحول فکری فرصتی برای طراحی یک الگوی بومی موسوم به «اجماع سبز ایران» است؛ الگویی که اقتصاد، محیط‌زیست و کیفیت زندگی را در یک نظام فکری هماهنگ ترکیب می‌کند و به‌جای تقابل میان دولت، بخش خصوصی و جامعه، بر هم‌افزایی آنها در مسیر ارزش پایدار تأکید دارد.

نقد زیست‌محیطی اجماع لندن: گامی رو به جلو، اما نه کافی

هرچند اجماع لندن تلاش دارد اقتصاد را انسانی‌تر و فراگیرتر کند، اما از منظر زیست‌محیطی هنوز از مرحله‌ی «اقتصاد سبز» فاصله دارد. در جهانی که با بحران اقلیم، کاهش تنوع زیستی و عبور از مرزهای زیستی سیاره مواجه است، هر الگوی توسعه‌ای که رشد را بر ترمیم زمین مقدم بداند، در منطق بحران باقی می‌ماند.

پنج اصل اجماع لندن، در ظاهر با اهداف پایداری هماهنگ‌اند، اما در جزئیات، مفهوم ظرفیت زیستی (Biocapacity)، عدالت اقلیمی و مدیریت کربن و انرژی در آنها کم‌رنگ است. برای مثال:

• «رفاه انسانی» بدون رفاه اکولوژیک توهمی زودگذر است؛

• «رشد مکانی» بدون کربن‌زدایی ساختاری می‌تواند آلودگی را از شهرهای بزرگ به مناطق پیرامونی منتقل کند؛

• «دولت بیمه‌گر» اگر فقط اقتصادی باشد، از مدیریت شوک‌های اقلیمی مانند سیل و خشکسالی بازمی‌ماند.

از این رو، لازم است در نسخه‌ی ایرانیِ این رویکرد، ستون ششم و بنیادین «مدیریت منابع و اقلیم» افزوده شود.

 از اجماع لندن به اجماع سبز ایران

ایران با چالش‌هایی چون ناترازی انرژی، بحران آب، تمرکز جغرافیایی رشد و ضعف در سرمایه اجتماعی روبه‌رو است. بنابراین، اجرای مستقیم اجماع لندن بدون توجه به شرایط اقلیمی و منابع، می‌تواند پیامدهای منفی به‌دنبال داشته باشد.

انجمن مدیریت سبز ایران پیشنهاد می‌کند که اصول این اجماع با ملاحظات سبز و بومی بازنویسی شوند:

1. رفاه اکولوژیک-انسانی به جای رفاه صرفاً اقتصادی؛

2. رشد مکان‌محور کم‌کربن و کم‌آب؛

3. دولت بیمه‌گر اقلیم و منابع؛

4. سیاست خوب با عدالت اقلیمی؛

5. ظرفیت دولت برای مدیریت انرژی، آب و خاک.

اجرای این نسخه از طریق ابزارهای علمی و عملی مانند استانداردهای ISO 14064 و ISO 14046، پروژه‌های بهره‌وری انرژی و سیستم‌های «هوش سبز» ممکن است — سیستم‌هایی که شاخص‌های کربن، آب و انرژی را در سطح سازمانی و ملی پایش می‌کنند.

تحلیل انجمن مدیریت سبز ایران نشان می‌دهد که «اجماع لندن» گامی مهم در مسیر بازتعریف انسان‌محور اقتصاد است، اما تا تحقق «اقتصاد زیست‌محور» فاصله دارد. آینده‌ی اقتصاد جهانی در گرو پذیرش مرزهای سیاره‌ای، عدالت اقلیمی و طراحی نظام‌های مالی سبز است.

برای ایران، درک و بومی‌سازی این مفاهیم نه تنها ضرورتی نظری، بلکه یک الزام ملی است؛ زیرا اقتصاد بدون اقلیم، دوام ندارد.
با حرکت به‌سوی «اجماع سبز ایران»، می‌توان از مصرف‌کننده‌ی سیاست‌های جهانی به خالق الگوهای بومی پایدار تبدیل شد — الگویی که در آن رشد، رفاه و پایداری در کنار هم معنا می‌یابند.

📥📚 دانلود کتابچه: تحلیلی بر اجماع لندن

🔗 منبع:
انجمن مدیریت سبز ایران
📍 www.iran-gma.com
📞 021-88515328 | 📱 09370893603
📸 green-management@